BỆNH TÂNG BỐC THƠ

HIỆN TƯỢNG TÂNG BỐC THƠ CỦA GIỚI CHỨC VIỆT NAM

Từ trái sang: Nhà văn Võ Thị Xuân Hà, nhà thơ Hữu Thỉnh, "nhà thơ" Hoàng Quang Thuận, PGS.TS Nguyễn Hữu Sơn

Hiện tượng tâng bốc thơ của giới chức Việt Nam

Mặc Lâm, biên tập viên RFA

2012-08-25

Trong nhiều năm qua nền văn học Việt Nam không xuất hiện một tập thơ xuất sắc nào, có lẽ đó là lý do để người ta chú ý đến một tác giả khi tác phẩm của ông hay bà ta gây sự chú ý của dư luận qua một số bài viết ồn ào, vượt quá sự chừng mực của một bài phê bình văn học.

Tác phẩm đang gây tiếng động và được soi dưới nhiều khía cạnh mà phần tiêu cực áp đảo mọi cố gắng nhằm đưa nó lên ngang hàng với những danh tác thế giới. Đó là tập thơ viết về núi non Yên Tử của ông Hoàng Quang Thuận.


Hay đến lạnh người

Tác phẩm “Thi Vân Yên Tử” là một tập thơ được nhiều văn nghệ sĩ, phê bình gia cho là mang đậm chất Thiền gồm những bài thơ đường luật được sáng tác bởi Giáo sư TS Hoàng Quang Thuận. Ông Thuận là viện trưởng của một viện khoa học thông tin cấp nhà nước chứ không phải là một người kiếm sống bằng nghề làm thơ hay ít ra sáng tác thơ như một thúc bách của tâm hồn.

“Thi Vân Yên Tử” bắt đầu gặp sóng gió khi Tạp chí Nhà Văn tổ chức buổi hội thảo mang tên “Hoàng Quang Thuận với non thiêng Yên Tử” với những bài tham luận khen ngợi hết mức từ cửa miệng của những người như Dương Kỳ Anh, Hữu Thỉnh, Hữu Ước, Nguyễn Hữu Sơn, Nguyễn Trọng Tân, Đỗ Ngọc Yên, Nguyễn Văn Dân, Hữu Việt, Ngô Văn Phú, Hoàng Hữu Đản….

Những chức sắc trong giới ngoại giao và tuyên huấn cũng có mặt trong buổi hội thảo như các ông Nguyễn Di Niên – nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao; ông Nguyễn Thanh Sơn – Thứ trưởng Bộ ngoại giao; PGSTS Nguyễn Hồng Vinh – Chủ tịch Hội đồng LLPB VHNT Trung ương; TS Lê Thị Bích Hồng – Vụ phó Vụ Văn hóa Văn nghệ, Ban Tuyên giáo trung ương; Trung tướng, nhà văn Hữu Ước.

Nhà thơ Hữu Thỉnh, chủ tịch Hội Nhà Văn khen nức nở một trong những bài thơ của Hoàng Quang Thuận rằng “Đây là bài thơ tiêu biểu cho hai bút pháp thiêng liêng hóa và đời thường hóa, nhân vật trong bài thơ này phải là người tu đắc đạo mới lấy trăng thay cho giường chiếu mà không sợ phàm tục, nhìn thấy trong trăng còn nhiều trăng nữa, tức là qua một vật mà nhìn thấy cái vô biên của vạn giới.”

Còn nhà thơ Dương Kỳ Anh, cựu Tổng Biên tập báo Tiền Phong thì nhận xét:

“Khi tôi đọc lại những tập thơ của Hoàng Quang Thuận để tìm những câu thơ hay cho tập sách mà tôi đang tuyển chọn, tập “Những câu thơ hay đến lạnh người” (tuyển chọn thơ hay Đông, Tây, kim, cổ), trong tôi bỗng ngân lên:

... Sớm cưỡi mây chơi cùng non biếc
Đêm về bến nghỉ lót trăng nằm
Tiếng sáo thiền ca vui bất tận
Ngập tràn Yên Tử trăng trong trăng...

Quả là những câu thơ hay đến lạnh người, những câu thơ nằm trong tiềm thức của tôi, tôi đã thuộc lòng, những câu thơ mà tôi đồ rằng nó đã nhập vào Hoàng Quang Thuận như người ta nhập đồng.

Nhà thơ Dương Kỳ Anh

Quả là những câu thơ hay đến lạnh người, những câu thơ nằm trong tiềm thức của tôi, tôi đã thuộc lòng, những câu thơ mà tôi đồ rằng nó đã nhập vào Hoàng Quang Thuận như người ta nhập đồng. Bởi khi đọc lại các bài cổ thi của các nhà thơ Việt Nam, các bài thơ của các nhà thơ đời Đường... Tôi khó mà phân biệt đâu là xưa, đâu là nay, đâu là cổ, đâu là tân, nó như là một sự ám ảnh của tâm linh.”

Hình như sợ không đủ “công năng” minh họa cái huyền bí cho thơ của Hoàng Quang Thuận, Dương Kỳ Anh đem gia phả của nhà thơ ra để thuyết phục người đọc khi viết:

“Đến nhà Hoàng Quang Thuận ở Sài Gòn tôi mới biết, vợ anh chị Phạm Thị Kim Thanh là hậu duệ hoàng tộc nhà Nguyễn, còn Hoàng Quang Thuận (sinh năm 1953 ở Quảng Bình) là cháu mấy đời một thái y nổi tiếng thời Nguyễn.”

Chưa hết Dương Kỳ Anh làm cho người đọc bài viết của ông xấu hổ lây khi ông nhảy cóc sang khen cô con dâu của tác giả, một thiếu nữ Thái Lan lấy con của nhà thơ mà sắc đẹp của cô lại... trôi tuột vào thơ của cha chồng! Dương Kỳ Anh viết:

“Hôm cưới con trai đầu của anh từ Mỹ về, cả hội trường vỗ tay rào rào khi cô dâu và chú rể xuất hiện. Cô con dâu người Thái Lan đẹp như hoa hậu làm vợ chồng tôi cứ ngây ra nhìn...

Và, tôi liền nhớ tới bài thơ Núi ngọc mỹ nhân của anh:

Mây ôm người ngọc đang say ngủ
Mình trần mây trắng Ngọc mỹ nhân
Có phải ngàn năm say thiền mộng
Thần tiên đâu biết có cõi trần.”

“Thi Vân Yên Tử” tuy nhiên không vì sự có mặt của những nhân vật vừa nói hay những lời khen hợm hĩnh mà được nâng lên một tầm cao khác, cao hơn giá trị thật của chính nó. Lý do khiến nó bị phê phán, thậm chí lên án có nhiều nhưng thấy rõ nhất là bản thân nó quá dở, dở đến nỗi rất nhiều văn nghệ sĩ cho là nó không phải là thơ, nhất là thơ mang tâm thức Thiền như tác giả tự nhận.

Nhận xét về mức độ dở của tập thơ “Thi Vân Yên Tữ” nhà phê bình văn học Trần Mạnh Hảo thẳng thắn:

“Tôi thấy rằng thơ của ông Hoàng Quang Thuận mà tôi đã đọc hết hai tuyển tập là Thi Vân Yên Tử và Hoa Lư Thi Tập tôi thấy thơ ông hình như không có bài nào đáng gọi là thơ cả.Ông này chưa biết một bài thơ luật Đường như thế nào. Niêm luật không biết và viết ngang phè phè. Ông viết theo kiểu thấy con kiến thì tả ngay con kiến và nói gọn lại nó là thứ thơ con cóc.” 

Cả một hệ thống truyền thông đua nhau xưng tụng

Hiện tượng cả một hệ thống báo chí ngợi khen một tập thơ tầm thường làm cho người ta thấy lạ lẫm và ngạc nhiên. Từ ngạc nhiên đi đến tìm hiểu và chống đối khi phát hiện ra lắm chi tiết lố bịch. Không ai có thể tưởng tượng được rằng hàng trăm cơ quan truyền thông lớn và khô khan trong vấn đề văn nghệ như báo Nhân Dân, Quân Đội Nhân Dân, Công An Nhân Dân, Văn Nghệ, Văn Nghệ Trẻ, Văn Nghệ Quân Đội, An Ninh Thủ Đô, Hà Nội Mới, Đài Truyền Hình Việt Nam, Đài Tiếng Nói Việt Nam, Đài Truyền Hình Hà Nội, và nhất là Tạp Chí Nhà Văn…đua nhau viết những bài xưng tụng nhà thơ một cách dị thường. 

Giải thích việc này nhà phê bình Trần Mạnh Hảo cho biết:

“Phải nói rằng rất là lạ khi ông này làm thứ thơ giả, thơ ăn cắp như vậy nhưng lại được Đài Truyền Hình Việt Nam làm hàng chục bộ phim ca tụng thơ ông ấy là thơ thiền hiện đại. Nói tóm lại cả ba thi hào dân tộc là Nguyễn Du, Nguyễn Trãi và Hồ Xuân Hương cũng chưa bao giờ được một phần mười cái vinh dự lên Đài Truyền Hình Việt Nam nhiều như ông Hoàng Quang Thuận.

Ông ta là Viện Trưởng Viện Khoa Học Viễn Thông nhưng lại được Hội Nhà Văn tổ chức hội thảo tác phẩm Thi Vân Yên Tử của ông ta lại có rất nhiều người tên tuổi xúm vào khen ông ta là thơ hay đến lạnh cả người. Tôi thấy đây là một hiện tượng tiêu biểu của nền văn hóa Việt Nam đã xuống dốc đến tận đáy, tức là những kẻ rơm rác, những kẻ ma giáo nhất, lưu manh nhất được tung hô là thiên tài.”

Không những tài năng làm thơ của ông không được người đọc chấp nhận Hoàng Quang Thuận còn bị cáo buộc là ăn cắp ý tưởng trong cuốn sách mang tên: “Chùa Yên Tử, Lịch sử - truyền thuyết di tích và danh thắng” của tác giả Trần Trương, Trưởng Ban quản lý Yên Tử. Sự phát hiện này do một người bạn của Hoàng Quang Thuận là luật sư Nguyễn Minh Tâm phân tích qua bài viết công phu mang tựa “Thi Vân Yên Tử được sao chép từ đâu?”

Luật sư Tâm đã mang ra 15 bài viết trong cuốn sách của tác giả Trần Trương tả những cảnh sắc và nét đẹp của chùa Yên Tử và so sánh tất cả các ý đó được ông Hoàng Quang Thuận xào nấu lại thành 15 bài thơ trong tuyển tập của mình.

Như vậy trong giới văn chương người ta gọi là đạo văn. Trong giới giang hồ, xã hội đen gọi là ăn cắp.

Ông Thuận không ngừng lại ở Hà Nội và Sài Gòn, ông muốn mang tác phẩm của ông đi xa hơn, xa tới tận Thụy Điển, vào ngay văn phòng của giải Nobel bằng tác phẩm mà ông vay mượn ý tứ từ người khác ấy. Nhà thơ Trần Mạnh Hảo kể những câu chuyện có liên quan đến dự tính cao cả này:

Chính đài truyền hình Việt Nam đã tiếp thị đến tận cùng cho ông Thuận đưa cuốn thơ không phải là thơ ra để lừa người dân Việt Nam để bán lấy số tiền khủng khiếp như vậy. Ông ta đã thu hàng trăm tỷ đồng bằng cú lừa do đài truyền hình Việt Nam tiếp thị.

Nhà phê bình Trần Mạnh Hảo

“Ông Thuận muốn trở thành người Việt Nam đầu tiên lãnh giải Nobel văn chương. Ông ấy đưa tập thơ ăn cắp của ông ta được in rất đẹp và trong lời ông nói trong một băng video mà tôi nghe khi nó được phát trên đài truyền hình Việt Nam thì ông ấy nói như thế này: Tôi và trung tướng Hữu Ước làm 10 đêm thơ về Thi Vân Yên Tử ở Hà Nội và đã thu được 32 tỷ đồng.

Con số khủng khiếp vô cùng vì ông này kết hợp với ông Hữu Ước là một tướng công an thì nó thành một siêu quyền lực. Tất cả các đại gia ở Hà Nội và Sài gòn đều sợ hãi hai ông này. Ông Thuận từng tuyên bố Bộ chính trị và Thủ tướng chính phủ hầu như đều nằm trong tay ông ta. Vậy ông ta là người khuynh đảo cả chính trường Việt Nam. Cả ban Lãnh đạo đảng Cộng sản Việt Nam, ông ta tuyên bố như vậy.

Trong nhà ông ta chụp hình với tất cả các đời Tổng Bí Thư và vì vậy ông ta và ông Hữu Ước đi dọa các đại gia thì họ bắt buộc phải đi dự đêm thơ của ông. Hơn thế họ phải nịnh ông ta bằng cách mua các cuốn thơ ấy thay vì giá 2 trăm ngàn thì họ trả hai trăm triệu!”

Đài truyền hình Việt Nam là nơi có công mang thơ ông Hoàng Quang Thuận đi rất xa. Rất nhiều bài viết núp dưới dạng phim tài liệu và phóng sự để ca tụng tập thơ “Thi Vân Yên Tử” của ông Thuận . Một trong những lời ca ngợi ấy được thấy trên Youtube:

"“Thi vân yên tử” là những giòng cảm xúc bằng thơ được khơi nguồn từ những bước chân thành của Hoàng Quang Thuận đến vùng đất Phật Việt Nam, tông phái Trúc Lâm và từ thiền cảnh này công năng ẩn tánh đã cảm ứng tâm hồn khoa học ngoại đạo bỗng chốc trở thành thi sĩ: Sơn lâm kỳ thú cảnh thần tiên/Vượt chín tầng mây tới cõi thiền… đó chính là một trong những căn duyên mà thơ Hoàng Quang Thuận cảm xúc với danh sơn Yên Tử."

Nhận xét về những bài viết vượt qua sự thật, vượt qua điều mà tập thơ thực sự ẩn chứa của đài truyền hình VTV, nhà phê bình Trần Mạnh Hảo phê phán:

“Chính đài truyền hình Việt Nam đã tiếp thị đến tận cùng cho ông Thuận đưa cuốn thơ không phải là thơ ra để lừa người dân Việt Nam để bán lấy số tiền khủng khiếp như vậy. Ông ta đã thu hàng trăm tỷ đồng bằng cú lừa do đài truyền hình Việt Nam tiếp thị. Tôi hỏi Đài truyền hình Việt Nam có còn là một đài truyền hình tử tế hay không? Hay chỉ nằm trong tay những con buôn chính trị, kinh tế và văn hóa?"

Thơ hay thường không được chấp nhận nhanh như tác phẩm đầy tranh cãi này. Thơ hay lại càng khó bán với cái giá như ông Thuận thú nhận. Phía sau những bài thơ ấy là ân oán giang hồ, là những thỏa thuận đen tối của các thế lực ngầm đang quản thúc và khống chế các ngòi viết lương thiện.

Có một lý do để bênh vực cho những bài viết đang bị cáo buộc là rẻ tiền và táng tận lương tâm nhằm quảng cáo cho tập thơ đó vì nhận thức về cái hay trong thơ của những người viết bài quá khác biệt với những quy tắc phổ quát trong cảm nhận thẩm mỹ thi ca. Nếu sự khác biệt này có thể xem là sáng tạo, thì sự sáng tạo nhằm kiếm tiền ấy tinh vi lắm vì chúng không bị mang tiếng hối lộ, một tội danh có thể mang đến án tù hình sự.

Nhưng nếu kiếm tiền bằng cách này thì chính thơ ca sẽ bị mang vào tù không có ngày ra, và phải chăng đây chính là hình phạt nặng nề nhất cho những ai đang sống về nghề viết lách?

Nguồn: RFA Việt ngữ.